Mevcut delilleri daha da sağlamlaştıran yeni yayınlanmış bir araştırma KindyROO’da yapmakta olduğumuz motor becerisi gelişiminin okuldaki akademik başarıda anahtar bir rol oynadığını daha da vurgulamaktadır.

The Journal of Pediatrics ¹ (Çocuk Doktorları Gazetesi)’de yeni yayınlanmış bir araştırma, ufak çocuklarda motor becerilerinin gelişiminin, zekâlarının işleyişinin ve bunun da öğrenme becerisi potansiyelini nasıl etkilediği önermesini desteklemektedir. Bu araştırmada Madrid Üniversitesindeki araştırmacılar “kardiyorespiratuvar kapasitenin ve motor becerisinin hem birleşik hem de bağımsız olarak akademik performansla alakalı olduğunu fakat akademik performans ve fiziksel form düzeyinin, kardiyorespiratuvar kapasiteye göre motor beceri için daha kuvvetli olduğunu” bulmuştur – bu motor becerinin akademik performans için daha önemli olabileceği anlamındadır.

GymbaROO/KindyROO tarafından “Hiçbir çocuk başarısız olmasın” okul araştırma projesinde (2007)² yapılan evvelki çalışmalar da bu bulguyu desteklemektedir. Bu sonuçlar KindyROO algısal-motor becerisi ve gelişimi programına dâhil olmuş çocukların okuduklarını anlamada kardiovasküler fitness programlara dâhil olmuş çocuklara göre fark edilir biçimde geliştiklerini ortaya koymuştur.

“Kardiovasküler fitness” ve “motor becerisi” arasındaki fark nedir?

Her ikisi de sağlık ve gelişim için önemlidir fakat aynı şey değillerdir.

Kardiovasküler fitness kalp ve ciğerler aracılığı ile bol oksijenli kanın çalışan kas dokularına taşıma becerisini ve kasların bu oksijenle enerji üretme becerisini temsil eder. Kardiovasküler fitness tekrar eden fiziksel aktivitelerle gelişir.
Motor becerisi hareketi üreten karışık kas ve sinir davranışlarını sergileme becerisi olarak tanımlanır. Motor becerisi kasların belirli bir davranışı sergilemek için düzgün hareket etmesini içeren bir fonksiyondur. Amaçlı hareketler, kişi davranışı sergilerken kasları “hissetmeye” veya algılama yeteneği olmasını gerektirir. Büyük kas veya kaba motor becerilerine, yürüme, koşma, zıplama, tekme atma, sekme dahildir. Küçük kas hareketleri veya ince motor becerileri ise eldeki küçük kasları hareket ettirmeyi içerir. Bu yazmayı, çizmeyi, tutmayı ve bırakmayı etkilemektedir.

Tamam ama motor becerileri neden akademik yeteneklerin gelişmesine etki etsin?

Hareket öğrenmenin anahtarıdır⁵. Hareket yaptığımız her şeyin temelini oluşturur. Hareket etme fırsatları azaltıldığı zaman, beynin öğrenme ve potansiyel kapasitesi doğrultusunda çalışma fırsatı da azaltılmış olur. Çocuklar motor becerilerini geliştirmek için hareket etmek zorundadır.

Motor beceri gelişmesi sıralamaya tabidir ve bebeğin ilk doğduğu günden itibaren yapılanmaya başlar. Beyin olgunlaştıkça ve motor mesaj güzergahlarını alttan üste doğru geliştirmeye başladığı zamanlarda, adım adım gelişen bir süreçtir. Daha yüksek seviyeli gelişim, daha alttaki gelişimlerin üzerine yapılanır. Eğer alt seviye tam gelişmediyse, üst seviye gelişim adaptasyonu daha zorlaşır – ‘beceri, diğer becerileri doğurur (skill begets skill’⁶) (Perry, 2000).

Temel olarak beyin ilk becerinin uygulanıp hatırlanmasını ve bir sonraki becerinin etkin olarak gelişmesi öncesi otomatik olarak kendinde oluşabilmesini beklemektedir. Motor becerilerinin gelişmesi ile beraber diğer beyinsel gelişmelerin kilit alanları da, akademik öğrenme zorluğunu karşılayabilmek için, aynı zamanda uyarılıp hazırlanmaktadırlar. Vücudunuzu iyi kontrol edebildiğiniz zaman, denge kurmayı, koordinasyonu ve hareketlerin zamanlamasını nerdeyse mükemmel olarak gerçekleştirebilirsiniz. Buda kalemini kontrol edebileceğini, okuldaki sandalyenize kımıldamadan oturabileceğinizi ve sizin istediğinizi gerçekleştirmeyen bir vücut dikkatinizi dağılmadan görevinize odaklanabileceğiniz anlamına gelir!

Çocuklar motor becerilerini geliştirme konusunda fırsat ede edebilirlerse, aynı zamanda göz kaslarını ve görüş açılarını da uyarmaktadırlar.

Bir yerden diğer yere hareket ettikçe, gözleri ayarlamayı öğrenir – yakın uzak, yukarı aşağı, sağ sol ve ters yönlerde. Aynı zamanda beyinde görülenleri yorumlamayı öğrenmektedir. Bunlar, öğrenebilme için zorunlu becerilerdir – okumak için gözlerin düzgün şekilde sayfa üzerinde hareket etmesi gerekmektedir ve beyninde okunanı yorumlaması gerekir. Bu “görselleştirme” yeteneği (zihnimizin gözüyle görebilme) ve algılamak ( gördüğümüzü anlamak) öğrenmenin temel taşlarını oluşturur. Bunları hareket deneyimlerimizin sonucu olarak geliştiririz. Sınırlı hareket imkanları olan çocuklar bu görevleri daha zor bulurlar. The Journal of Pediatrics raporu sonucuna göre – “Yüksek seviyede kardiyorespiratuvar ve motor fitness olması bir anlamda okulda başarısızlık riskini azaltıyor olabilir”.

Ebeveynler Ne Yapabilir?

Bebeklerin ve çocukların, motor becerileri gelişmelerini teşvik edecek doğru hareket fırsatları sağlayabilmek için yapılacak bir çok şey vardır. Çocuğun gelişme sürecinden geçişini “aceleye” getirmememiz lazım çünkü, beynin öğrendiği her motor becerisini yerleştirmek için çok süre, deneyim ve uygulamaya gereksinimi vardır. Bu da, bebeğinizin , ayağa kalkıp dik hareketlere, gezinmeye, ve sonra yürümeye başlamazdan önce, belki elleri ve ayakları üstünde sürünmesi anlamına gelmektedir. Diğer bebekler daha uzun veya daha kısa sürelerde bu aşamaları gerçekleştirebilir. Önemli olan beynin beceriyi, düzgün, verimli ve otomatik olarak devreye sokabilmesi için gerekli gelişme seviyesine erişebilmesi gerekliliğini hatırlamak gerekir. Ancak o zaman beyin bir sonraki motor becerisi elde etme için, sağlam bir temel oluşmuş olacaktır.

Bebekler

Bebeklerin harekete ihtiyacı vardır çünkü, doğumdan hemen sonraki erken keşif hareketlenmeleri bile beynin şartlandırılmasına etki etmektedir ^7,8

Bebekleri fazla sarmalamadan, mümkün olduğunca hareket sınırlayıcı eşyalardan (araba koltuğu, bebek arabası, kapı/tavana asılı zıplatma oyuncakları gibi) uzak tutun (tabii ki, bebek arabadayken araba koltukları kaçınılmazdır!).

Hareketi teşvik etmek için, lleri ve atakları mümkün olduğunca açık bırakın. Uyanıkken “Karın zamanı (Tummy time)” çok önemli. Karın zamanı (“Tummy time”) bebeklerin halı yüzeyinde veya sizin vücudunuzla temas durumunda kendi vücutlarının hareketlerini hissetmelerini sağlayan ve içinde var olan, ilk keşif hareketlerini mümkün kılar. Bu erken bağımsız harekete doğru ilk adımı oluşturur.

Bebeğinizin bezini değiştirirken veya ona çocuk tekerlemeleri/şarkılar söylerken onun uzuvlarını hareket ettirin. Bebeğinizle dans edin, sallanın, yavaşça dönün ve onu sallayın. Tüm bu hareketler bebeklerin göbek üstünde hareket ettikleri, dört ayak üstüne kalktığı ve ayağa kalktığı zaman hissedeceği hareketleri beyinlerinin yakından tanımasını sağlayacaktır.

Herhangi bir ekran başında sarf edilen zamandan -televizyon, sinema ekranından – uzak tutun. 2 yaşından daha küçük bebekler, etraflarındaki dünya ile iletişimden ve hareket etmekten çok daha fazla şeyler öğrenirler.

Yürümeye başlayan ve okul öncesi çocuklar

Yürümeye başlayan çocukların, daha sonraki motor becerilerinin temelini oluşturacak iyi denge sağlamayı elde etmek için çok hareket fırsatlarına ihtiyaçları vardır. Eğer dengeniz yetersiz ise sekmek, zıplamak veya bir sandalyede hareketsiz oturabilmek zor olacaktır!

Yürüyüşlere gidin, yürümeye başlayan çocuğunuzu kenarlarda tahta parçaları, taşlar üzerinde denge sağlamasını ve yeşil çimenli eğimli parklarda koşmasını teşvik edin. Denge mükemmelleştirmek için tekrar edilen uygulamalar gerektirir. İyi bir denge vücudun otomatik kontrolü için gereklidir.
Ekran başında zamandan mümkün olduğunca kaçının . Günde maksimum 1 saatle sınırlayın. Hiç ekran başında zaman harcaması daha iyi olur fakat uygulaması çok zor olacaktır! Ekran başında geçen zaman hareketsiz kalınan zamandır. Eğer yürümeye başlayan çocuğunuza bir şey seyretmesi için izin verirseniz, en azından etkileşimli bir gösteri olmasını sağlamaya çalışın.
Okul öncesi çocukların motor becerisini daha da geliştirmek için, aktif hareketlerde bulunmaları gerekir. Bunu teşvik etmek için bir çok faaliyet vardır, örneğin parklardaki yatay merdivenleri tutunarak geçmeleri (brachiating), zıplama, hoplama, yürüme, motor veya bisiklete binme , sekme. Bu motor becerileri “orta hattı geçme” ve “laterelizasyon” gibi becerileri teşvik eder – ve tüm bunlar akademik öğrenme için gereklidir.

Dr Jane Williams (PhD) GymbaROO & KindyROO firmasının Araştırma ve Eğitim Müdürü.