Çocuklar neden popolarını sürterek ilerlerler veya bir bacaklarını arkadan sürükleyerek veya vücutlarının altına sokarak sürünürler?

Bir bebeğin neden poposunu sürttüğüne, bir bacağı geride veya vücudunun altında olarak sürünmesine dair çok sayıda sebep vardır.

1. Çevresel fırsatlar/deneyimler

Uyanık oldukları zamanın çoğunu sırt üstü geçiren bebeklerin sıra sürünmeye veya emeklemeye geldiğinde başları gerçekten derttedir. Gerekli kas tonunu ve kendilerini ileriye, geriye itip çekmek için ya da vücutlarını yerden kaldırmak için yer çekimine karşı uygulamaları gerekli olan kuvveti geliştiremezler. Melillo’ya göre, bebeğin vücudundaki kas tonu gelişimini uyaran yer çekimine karşı çalışması çok zordur. Sırt üstü yatan bebeklerin yer çekimine karşı pek de çalıştıkları söylenemez.

Küçük yaştan beri oturması desteklenip yüz üstü uzanma şansı bulamayan bebekler, kendilerini ittirerek el ve dizleri üzerinde doğrulur ve sallanırlar. Bebekler “hareket etme eğilimindedir” ve eğer hareket etmek için tek yol sadece popo üzerinde sürünmekse – o zaman bunu yaparlar… Günümüzde popo üzerinde sürünmenin ana sebeplerinden birisi budur. Oturmanın desteklenmesinin gelişim üzerinde pek çok olumsuz sonucu vardır – özellikle ilkel refleks inhibisyonunda ve postürel refleks gelişiminde.

2. Nörolojik Gelişim

İlkel, istemsiz reflekslerin aktivasyonu ve sonrasında inhibisyonu (sönmesi) daha gelişmiş sinir sistemi için platform sağlanmasında gereklidir. İlkel reflekslerini tamamen aktive edemeyen bebekler onları tamamen inhibe edemez (söndüremez). Hem aktivasyon hem de inhibisyon önemlidir. Poposunu sürterek veya bir bacağını arkada bırakarak ilerleyen çoğu bebekte halen ATNR (Asimetrik Tonik Boyun Refleksi) ve/veya STNR (Simetrik Tonik Boyun Refleksi) zamanında sönmemiştir.

Sezaryen Doğumla dünyaya gelen bebekler genellikle doğal doğum süreciyle olan ATNR ve TLR’yi aktive etmezler. Bu reflekslerin sönmeme riski de atar.
Travmatik Doğum tecrübesi olan bebekler de aynı zamanda beyin hücreleri (nöronlar) zedelendiği veya hafif hasar gördüğü için ilkel refleksleri kolayca söndürememe riskinde olabilirler. Yapısal hasara da sahip olabilirler – özellikle omuzlarda ve kalçalarda – ve bu iki alan sürünmek için özellikle önemlidir. Aynı zamanda düşük kas tonu sergileyebilirler.
Kas tonu – düşük kas tonuyla doğan bebekler veya kas tonu gelişimi için fırsat tanınmamış olanlar, sürünmek yerine popolarını sürterek ilerlemeye daha fazla eğilimli olurlar. Bebekler uzandıkları zemin üzerinde kaslarındaki ve eklemlerindeki proprioseptif (derin duyu) alıcıları uyarabilmek için karın üstü uzanmalıdırlar. Yer çekimine karşın kafalarını ve omuzlarını yerden yukarıya doğru kaldırabilmelidirler. Böylece kas tonlamaların ve kuvvetleri gelişir.
Söndürülmeyen ATNR (Asymmetrical Tonic Neck Reflex) – Baş diğer tarafa döndüğü zaman ortaya çıkan ATNR veya eskrim pozisyonunu istemsiz (ilkel) bir reflekstir. Eğer baş sola dönükse, sol kol ve bacak düzleşir ve sağ kol ve bacak bükülür. Eğer bu davranış bebek sürünmeye çalışırken halen varsa, o zaman bacağın vücudun altına doğru neden kıvrıldığını anlayabilirsiniz. Poposunun üzerinde kayarak ilerleyen bebeği izleyin – dolaşmak için genellikle tek bir bacağı kullanırlar, diğer bacak sürüklenir… bunun sebebi ise kullanılmayan bacağın istemli olarak bükülemeyişidir.
Söndürülmeyen STNR (Symmetrical Tonic Neck Reflex)– Bu refleks bebeğin eller ve dizler üzerinde durmasına yardım eder fakat bebek ileriye doğru hareket edecekse sönmeye ihtiyacı vardır, aksi takdirde her yukarıya baktıklarında bacakları bükülür. Bebekler ileriye ve geriye doğru sallanır ve ellerini sallarlar (çünkü bu boyun hareketinden gelen bir reflekstir… bu sebepten dolayı ona “tonik boyun refleksi” denmiştir). Eğer bu etkisizleştirilmezse, bebek elleri ve dizleri üzerinde ileriye doğru hareket edemez… Bu sebeple, hareket tarzı olarak popo sürtmeyi kullanırlar, çünkü temel olarak etrafta dolaşabilecekleri tek yöntem budur!
Söndürülemeyen TLR (Tonic Labyrinthine Reflex): Bebeğin doğum kanalından aşağıya ilerlemesi için cenin pozisyonundan TLR arkaya gerinme pozisyonuna (baş geride bacaklar ve kollar düz) geçmesi sebebiyle normal doğum, TLR’yi aktive eder. Yüz üstü uzanmak kasların gelişim pozisyonlarını aktive etmeye yarar – özellikle bebekler hareket etmek için kasları yer çekimine karşı uyarmaya çalışırlarken. Sırt üstü yatmak bunu sağlamaz. Eğer bir bebekte, hem ileri hem de geri TLR refleksi varsa emekleyemeyecektir. Baş yukarıya kalktığında hem kollar hem de bacaklar düzleşmek ister, baş aşağıya baktığında her ikisi de bükülür ve bebek çöker… böylece yine etrafta dolaşabilmelerinin tek yolu olan popo sürtmeyi kullanırlar. Eğer direkt olarak emeklemeden yürümeye geçmezlerse, aileleri onları ellerinden tutup yürüterek hareket kazandırmaya çalışır. Bunun öğrenme ve gelişme üzerinde olumsuz etkileri vardır.

3. Duyusal Deneyimler

Yeteri kadar duyusal uyarım almayan bebekler, ilkel refleksleri söndürememe ve olgun postürel refleksleri geliştirmeme riskindedir. Duyusal uyaranlar özellikle dokunma ve hareket bazlı duyusal uyaranlar çok faydalıdır. Hem vestibüler hem de proprioseptif alıcılar uyarılır.

Popo sürterek ilerleme durumundan kaçınmak için ne yapılmalıdır:

Bolca karın üzerinde zaman
Özellikle kas ve eklemlerdeki proprioseptif algıları uyarmak için derin doku masajı
Hareket fırsatları – özellikle eklem ve kasları uyaran egzersizler
Vestibüler aktiviteler – beyincik kas tonunu aktive etmede önemli bir rol oynar. Bu nedenle dönme, yuvarlanma, USD kas tonu gelişiminde ve ilkel reflekslerin sönmesinde önemli bir rol oynar.

Eğer çocuğunuz poposunu sürterek veya ayağı arkada sürünerek ilerliyorsa ne yapılmalı:

Çocuk doktorunuza danışın. Kalça veya omuz bölgesinde yapısal sorunlar varsa, ilkel refleksler kolayca söndürülemezler ve postürel refleksler de aktive edilemezler.
Çocuğu karın üstü için özendirin. Eğlendirmek için annenin de çocukla beraber uzanmasını sağlayın. Buna 9 ay üzeri dâhildir.
Ayağını arkadan sürüyen varsa, elleri ve dizleri üzerinde pozisyon verin, ileriye ve geriye doğru sallayın. Eğer bebek buna karşı çıkarsa – bu daha bile iyidir, aynı zamanda kafalarını da sallarlar!! Bebeği aynı zamanda elleri ve dizleri üzerindeyken trambolinde sıçratabilirsiniz.
Çok sayıda birleşik egzersiz yaptırın – kalçaları döndürme, diz kırma, bilek bükme. Bacak germe ve kasma vs.
Bir taraftan diğerine yuvarlanma – bu kalça bölgesini serbest bırakmaya yararken aynı zamanda vestibüler uyarım da sağlar. Bunu mat, büyük bir top vs. üzerinde yapabilirsiniz.
Vestibüler hareketler – yavaş döndürme, sallanma vs. – bu kas tonu için önemli olan beyinciği uyarır.

İlk başta sürünen fakat sonradan popolarını sürten bebekler:

Bazen bebekler el ve dizleri üzerinde sürünmekten popo sürterek ilerlemeye geçerler çünkü süründüğü zemin dizlerini acıtır veya halıların üzerinde komando sürünüşü zor gelir. Eğer ev tamamen karoysa, anneye “diz koruyucu” yapmasını önerin – bazen bebekler sert zemini sevmezler ve dolaşmak için başka yol denerler. Göbek üzerindeler ise ve halı varsa, bir rulo vinil işe yarayabilir – bunu yere serip göbek üzerinde sürünmenin daha kolay olup olmadığına bakın.

Bebeğin her popo sürtüşüne başlamasıyla ebeveynlerin onu bu huydan kurtarmak için pozisyonunu yeniden göbek üzerine veya el ve dizler üzerine “ el ve dizlerin üzerinde sürün” vb. teşvikiyle beraber değiştirmeleri gerekir ve sonrasında bunu yaptığında bolca alkışlamak ve gururunu okşamak gerekir.

Popo sürterek ilerleme, tek bacak altta ilerleme gibi eller ve dizler üzerinde emeklemenin dışında kalan hareket şekilleri, bebekler için normal bir “hareket tekniği” DEĞİLDİR! İleriki gelişim alanları için risk oluşturur.

Dr. Jane Williams
Ph D., R.N (Paeds). B Mgt, Cert. Tertiary Teaching, Certified INPP practitioner, Certified ILS practitioner.