Yazı yazabilmek için yalnızca bir el değil, aslında “bütün” bir vücut gerekir.

Yazı yazmanın ince motor becerisi olduğunu biliyoruz, ancak bu becerinin çocuğunuzun hayatının ilk 4-5 yılında nasıl kazanıldığını hiç düşündünüz mü?

Doğumdan itibaren çocukların gelişimi, vücutlarının yukarısından aşağıya (baştan ayağa) ve içten dışa (bedenden parmaklara) doğru olur… Yazma gibi el becerisi gerektiren bir aktivitede bundan farklı değildir. Emeklemeyen bebeklerimiz ileride yazı yazabilmek için bu gelişim yolculuklarına avuçla kavrama ve asimetrik tonik boyun refleksi gibi ilkel reflekslerinin kontrol altına alınmasıyla başlarlar. Karın üzeri iken önce kafalarını kaldırır, sonra da dirsekleri üzerinde durmaya çalışırlar ve aslında bir yerde yazma pratiği yapmaya başlarlar. Çünkü sürünme ve emekleme ince motor beceriler için çok gerekli olan sırt, omuz ve üst kas gruplarını çalıştırır ve güçlendirir. Bebeğiniz koltuğun kenarından tutunup ayağa kalkıp sıralamaya başladığında da aslında kendisini yazma için hazırlıyordur.

Yeni yürüyenler ilk dönemde dengelerini sağlamak için kollarını açarak yürürler, kollar zamanla denge ve kas sisteminin gelişimiyle aşağı inmeye başlar, daha sonra objeleri elleri ile itip, çekip, taşımaya başlarlar. Bu hareketler üst kas gruplarını çalıştırır ki bu grup da yazı yazmayı gerektiren kas grupları içerisindedir.

18-24 ayları arasında çocuklar bir yerlerden tutunup sallanma tutkunu olurlar. Her fırsatta bir yerlere tutunup sallanırlar. El kullanımı ustalığı için gerekli olan gelişim de asıl o zaman başlar.

Yukarıdaki resimlerden 1.sinde, trapezle yeni tanışan bir çocuğun yüzündeki mutluluk ifadesini görebiliyoruz. Diğer resimdeki ise yaşça biraz daha büyük ve artık becerilerini rahatlıkla gösterebiliyor, onun da yüzünden aldığı hazzı görebiliyoruz.

Yapılan tekrarlarla ve zamanla genç trapezcilerimiz artık “daldan dala” hareketine geçeceklerdir. Çocuk bu hareketi yaparken kaba motor becerisini geliştirmenin yanısıra; el kaslarını, bir basamaktan diğer basamağa tutunması için gerekli göz takibi ile el-göz koordinasyonunu, bir sonra yapacağı hamleyi planlayıp hayata geçireceği için motor planlamasını, duruşunu ve vestübiler sistemini çalıştırdığı için dengesini, yani yazı için gerekli bütün becerilerini geliştiriyor.

Çocukların tutunup sallanabilecekleri yerler ararken dikkat etmeniz gereken bir husus, tutunacakları çubuğun elleri ile rahatlıkla kavrayabilecekleri çapta olmasıdır. Ayrıca elleri çubuğu kavrarken baş parmağın diğer parmakların aksi yönünde olacak şekilde (baş parmağın çubuğun altından gecerek diğer parmakların ucuyla birleşmesi gerekir). Bu kortikal tutma ile parmak kaslarımız doğru şekilde gelişir. Bu tutuş ileride kalem tutarken parmaklarımızın aldığı şekildir.

Kalem tutma aşamaları şu şekilde olur; 1-2 yaş arası çocuklar krayonları tüm ellerini kullanarak bir arada avuçlayarak tutarlar. 2-3 yaş arasında bu durum parmaklarının arasında kalemin ucu yukarı gelecek şekilde tutmaya döner. 3-4 yaşlarında normal kalem tutmanın temel formunda işaret parmağı ve orta parmakları kalemin üzerinde olacak şekilde tutma ile başlayıp, 4 yaş üzerinde de ileride kullanacakları düzgün kalem tutma şekli olan baş parmak ve işaret parmağı ile tutmaya döner.

Şimdi tekrar sallanmalara geri dönelim 🙂

Resmi akademik eğitim başlamadan önce düzgün yazı yazmanın temellerini atmak için evde neler yapabiliriz.

Bebeklerin karın üstü zaman geçirmelerini sağlayın, böylece onların ileri doğru hareket ederek emeklemeye geçmeleri için zemin hazırlarsınız.Çocuğunuz yürümeye başlamış bile olsa onlara emeklemelerini gerektiren ve onların emeklemesini sağlatıcı aktiviteler sunun.
Sandalyelerden bir tünel oluşturun, aşağıda gördüğünüz gibi kolilerle içerisinden geçebilecekleri eğlenceli ve ilginç tüneller yapın, hayvanlı oyunlar oynayın. (Çevik bir kaplan olarak kovalamaca oynamak ve diğer kaplanların kuyruğunu yakalamaya çalışmak eğlenceli olabilir, daha büyük çocuklar emeklerken bir kolları ile bir filin hortumunu yapabilir. Unutmayın tek el üzerinde dengede durmak bu yaş çocukları için ustalık isteyen bir beceridir, bu aktiviteyi yaparken eli değiştirip diğer eli kullanmayı unutmayın.

El arabası, fış fış kayıkçı ve ip çekme gibi oyunlar oynayın.
Size yakın bir çocuk parkına gidin ve oradaki aletlere tutunarak sallanmalarını sağlayın, alışmaları için bir süre kalçalarından tutup öne arkaya yavaşça sallayarak yardımcı olabilirsiniz.
Evde tutunup sallanabilecekleri bir trapez sağlayın, bunu kendiniz yapabildiğiniz gibi bir oyuncak mağazasından da alabilirsiniz.

Eğer çocuğunuz normal eğitim sürecine girmiş ve ince motor becerilerinde ve özellikle yazmada zorluk çekiyorsa, size önerilen aktiviteler yanına kaba motor becerilerini geliştirecek ek aktiviteler de ekleyin, çok kısa bir sürede değişiklikleri fark edeceksiniz.

Evde Süpürge sapından nasıl trapez yapabilirsiniz?

İhtiyacınız olan malzemeler; eski bir süpürge sapı, sağlam ip, çengel vida, klips matkap. Süpürge sapınızı yaklaşık 42-45 cm boyunda kesin, her iki tarafından yaklaşık 3 cm içeride olacak şekilde maktap ile delik açın. Bu deliklerden ipleri geçirin, ipleri geçirdikten sonra düğüm atarak delikten geri çıkmasını engelleyin. Süpürge sapında kıymık, eski boya vb. olmadığını kontrol edin. Asmayı planladığınız yerde tavana veya kapı krişine çengel vidaları sabitleyin. Trapezin olmasını istediğiniz boyda ipleri ayarlayın ve klipslere geçirip çengel vidaya asın.

Trapezin ailenizde en ağır kişiyi taşıyabilecek güçte olmasını sağlayın, unutmayın trapezi sadece çocuğunuz kullanmayacak, eve gelen misafirleriniz de bu eğlenceli aktiviteye dahil olmak isteyebilir 🙂 Trapezin altına yumuşak bir minder, yastık koyarak daha güvenli bir hale getirebilirsiniz. Ama kontrolü elden hiçbir zaman bırakmamanızı tavsiye ederiz. İyi eğlenceler!